Yaqin Sharqda keskinlik eng yuqori nuqtaga chiqdi. AQSh prezidenti Donald Tramp Eronning uchta yadro obyektiga havo zarbasi uyushtirdi. Eron bu harakatni xalqaro qonunlarga zid deb baholadi va javobsiz qoldirmasligini bildirdi. Voqea butun dunyo bo‘ylab diplomatik faollik, harbiy harakatlar va siyosiy bahslarga sabab bo‘ldi.
Trampning keskin qarori
21-iyun kuni AQSh kuchlari Eronning Fordo, Natanz va Isfahon shaharlaridagi yadro obyektlariga zarba berdi. Pentagon bergan ma’lumotga ko‘ra, 30 ta “Tomahavk” raketasi suvosti kemalaridan uchirilgan. “B-2 Spirit” maxfiy bombardimoner samolyotlari esa yer ostidagi inshootlarni yo‘q qilish uchun og‘ir bombalarni nishonga yo‘naltirdi.
Tramp zarbalarni “zaruriy xavfsizlik chorasi” deb atadi va buni AQShning “yadro quroli ishlab chiqarilishining oldini olish bo‘yicha aniq va qat’iy pozitsiyasi” deb ta’kidladi.
Tehronning javobi: “Bu urush e’lon qilish bilan barobar”
Eron Tashqi ishlar vaziri Abbas Araqchi zarbalarni “tajovuz” deb atadi va Tehronning “barcha variantlari ochiq” ekanini e’lon qildi. Shu bilan birga, Eron Atom energiyasi tashkiloti yadro dasturi hech qanday to‘xtovsiz davom etishini rasman bildirdi.
“AQSh o‘zining xalqaro majburiyatlarini buzdi. Biz bunday hujumlarga qat’iy va mutanosib javob beramiz,” — dedi Araqchi.
Harbiy harakatlar kuchaymoqda
AQSh Eronning ehtimoliy javob zarbasiga tayyorlanmoqda. NBC News va Reuters xabarlariga ko‘ra:
B-2 bombardimonerlari Guam oroliga ko‘chirildi;
USS Carl Vinson va Nimitz kabi aviatsiya kemalari Sharqiy O‘rta yer dengizida joylashtirildi;
Qatar, BAA, Iroq va Suriyodagi AQSh harbiy bazalarida xavfsizlik maksimal darajaga olib chiqildi;
Patriot va THAAD havo mudofaa tizimlari ishga tushirildi;
Diplomatik vakillar oilalari ba’zi hududlardan evakuatsiya qilindi.
AQSh razvedkasi yaqin 48 soat ichida Eron tomonidan ehtimoliy javob zarbasi bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda.
BMT va xalqaro hamjamiyat xavotirda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish vaziyat bo‘yicha bayonot berib, AQShning zarbalarini “xalqaro tinchlik va xavfsizlikka bevosita tahdid” deb atadi.
“Ikki tomon zudlik bilan harbiy harakatlardan tiyilishi va diplomatik yo‘l bilan murosa izlashlari lozim,” — dedi Guterrish.
Yevropa Ittifoqi, Xitoy va Rossiya ham tashvish bildirdi va barcha tomonlarni vazminlikka chaqirdi.
Ichki bosim: Tramp impichment tahdidi ostida
AQSh ichkarisida ham Trampning qaroriga keskin munosabat bildirildi. Kongress a’zosi Aleksandriya Okasio-Kortes prezidentni “Konstitutsiyani buzishda” ayblab, bu harakatni impichment uchun asos deb atadi.
“U urush e’lon qilish vakolatiga ega emas edi. Kongress roziligisiz bunday zarba berish — bu vakolatni suiiste’mol qilishdir,” — dedi u ijtimoiy tarmoqdagi bayonotida.
AQSh va Eron o‘rtasidagi munosabatlar yana keskin bosqichga kirdi. Havo zarbalari, tahdidli bayonotlar va harbiy tayyorgarliklar urush xavfini oshirmoqda. BMT va xalqaro hamjamiyat vaziyatni nazorat ostida ushlab turishga harakat qilmoqda, biroq voqealarning qanday rivojlanishi hali noma’lum.
