Shveysariya dunyoda yashash sifati eng yuqori bo‘lgan davlat sifatida 2025-yilgi “Human Progress Index” (HPI) reytingida 1-o‘rinni egalladi. Undan keyingi o‘rinlarga Norvegiya (2-o‘rin) va Islandiya (3-o‘rin) joylashgan.
Gonkong to‘rtinchi o‘rinni egallab, Shvetsiyani ortda qoldirgan bo‘lsa, Daniya (6-o‘rin) va Germaniya (7-o‘rin) kuchli yettilikka kirdi. Irlandiya, Singapur va Avstraliya esa 8–10-o‘rinlarni band etdi.
Reyting qanday tuzildi?
CEOWORLD Magazine tadqiqotchilari 196 ta davlatni uchta asosiy yo‘nalish bo‘yicha 23 ta ko‘rsatkich asosida tahlil qilishdi. Har bir indikator 100 ballik tizimda baholangan. Uchta yo‘nalish va ularning ichki ko‘rsatkichlari quyidagicha:
1. Barqarorlik:
Iqtisodiy o‘sish sur’ati
Bilvosita soliq stavkasi
Korporativ soliq stavkasi
Jismoniy shaxs daromad solig‘i
O‘rtacha umr davomiyligi
Ish bilan ta’minlanish va daromad xavfsizligi
Uy-joy sharoitlari va xarajatlari
Soliq va transferlardan keyingi uy xo‘jaliklari daromadi
Sof moliyaviy farovonlik
2. Qoniqish:
Umumiy xavfsizlik darajasi
Baxt indeksi (fuqarolarning hayotdan mamnunligi)
Davlat boshqaruv sifati
Korrupsiya to‘g‘risidagi tasavvurlar
Bolalar va onalar o‘limi ko‘rsatkichi
Transport va infratuzilma sifati
Sog‘liqni saqlash tizimi samaradorligi
Ta’lim tizimi sifati va qulayligi
3. Muvozanat:
Inson huquqlariga rioya
Fuqarolik erkinliklari
Siyosiy huquqlar
Ish va shaxsiy hayot muvozanati
Diniy erkinlik
Gender tengligi
Atrof-muhitga e’tibor (ekologik barqarorlik)
Har bir kategoriya (barqarorlik, qoniqish, muvozanat) yakuniy indeksda teng hisobga olindi.
Shunday qilib, har bir davlat umumiy ballga ega bo‘ldi va reytingda mos ravishda o‘rin egalladi.
Markaziy Osiyo davlatlarining o‘rni qanday?
2025-yilgi HPI reytingida Markaziy Osiyo va unga yaqin davlatlar quyidagi o‘rinlarni egalladi:
Qozog‘iston – 70-o‘rin
Turkmaniston – 96-o‘rin
O‘zbekiston – 108-o‘rin
Qirg‘iziston – 119-o‘rin
Tojikiston – 128-o‘rin
Afg‘oniston – 183-o‘rin
Bu davlatlarning koʻrsatkichlariga iqtisodiy erkinlik, fuqarolik huquqlari, ta’lim tizimi sifatidagi kamchiliklar va sog‘liqni saqlash tizimining yetarli darajada ishlamasligi ta’sir qilgan.
Ma’lumotlar CEOWORLD Magazine ekspertlari tomonidan dunyoning yetakchi tashkilotlari xulosalari va indekslariga tayangan.
