AQSh prezidenti Donald Trampning so‘zlariga ko‘ra, G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuv tez orada imzolanishi mumkin. U bu haqda dam olish kunlari Oq uyda jurnalistlarga bayonot berdi. Tramp kelishuv shu hafta ichida amalga oshishiga umid bildirdi.
G‘azo sektorida gumanitar vaziyat og‘irlashishda davom etmoqda. 2023-yil oktabr oyidan buyon 56 mingdan ortiq odam halok bo‘lgan. Shunga qaramay, tomonlar hanuz kelishuvga erisha olgani yo‘q, bilvosita muzokaralar esa to‘xtab qolgan.
“Men bu haftaning o‘zida sulhga erishish mumkin deb o‘ylayman”, — dedi Tramp.
Uning aytishicha, AQSh va Isroil urushni tugatish hamda arab davlatlari bilan muzokaralarni boshlash borasida kelishib olgan. “Israel Hayom” nashriga ko‘ra, Tramp rejasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Urush ikki hafta ichida yakunlanadi;
HAMAS rahbariyati hokimiyatdan chetlatiladi;
G‘azo boshqaruvi Misr, BAA va boshqa arab davlatlari koalitsiyasiga o‘tkaziladi;
Isroil garovdagilarni ozod qiladi;
Falastinliklarga uchinchi davlatlarga ko‘chib o‘tish imkoniyati beriladi.
Bundan tashqari, Isroil Falastin muxtoriyatida islohotlar amalga oshirilsa, mustaqil davlatga ruxsat berishi mumkin. AQSh esa G‘arbiy Sohilning ayrim hududlari ustidan Isroil suverenitetini tan olishini bildirdi.
Tramp AQSh Falastin xalqiga yordam ko‘rsatayotganini ta’kidladi. Biroq u insonparvarlik yordami ko‘pincha o‘g‘irlanib, sotib yuborilayotganidan xavotir bildirdi. Iyunning boshlarida HAMAS G‘azodagi xavfsizlik ustidan nazoratni yo‘qotgani ma’lum bo‘ldi.
“Biz katta miqdorda yordam yuboryapmiz, ammo u ba’zan yomon odamlar qo‘liga tushyapti”, — dedi Tramp.
Xon-Yunis shahrida bolalar ozuqasi tanqisligi sabab ikki chaqaloq vafot etdi. Mahalliy kasalxonada og‘ir ahvoldagi boshqa bolalar ham davolanmoqda. JSST ma’lumotiga ko‘ra, har kuni yuzlab bola o‘tkir yetishmovchilik bilan shifoxonalarga kelmoqda.
Xalqaro Qizil Xoch Qo‘mitasi yetkazayotgan yordam ham aholining ehtiyojlarini to‘liq qoplay olmayapti. “Ko‘pchilik kun bo‘yi faqat bir dona non bilan kunni o‘tkazmoqda”, — dedi tashkilot vakili Sara Devis.
Shu orada Isroil armiyasi G‘azo shimolidagi Zikim nazorat punktini yopdi. Bu punkt bir millionga yaqin odam uchun asosiy yordam yo‘li hisoblanardi. Isroil bu qarorni yordam yuklarini HAMAS egallashining oldini olish maqsadida qabul qilganini bildirdi.
So‘nggi ikki hafta ichida G‘azoda 800 dan ortiq odam halok bo‘lgan. Ulardan ko‘pchiligi AQSh va Isroil muvofiqlashtirayotgan yordam punktlarida oziq-ovqat olishga uringan paytda o‘ldirilgan. TRT telekanalining xabariga ko‘ra, 26-iyun kuni isroillik harbiylar 56 kishini o‘ldirgan. Ayrimlari navbatda un kutayotganlar edi.
Isroil armiyasi otish yuz berganini tan oldi, biroq qurolsiz odamlarga nisbatan bevosita buyrug‘imiz bo‘lmagan, deb bayonot berdi. Harbiylar bunday holatlarni xavf sifatida baholashganini aytmoqda.
BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish bunday harakatlarni qoralab, insonparvarlik yordamiga to‘siqlarsiz ruxsat berishni talab qildi.
“Odamlar oziq-ovqat izlayotgani uchun halok bo‘layotgani — bu fojia”, — dedi Guterrish. “Oziq-ovqat topish harakati o‘lim bilan tugamasligi kerak. Isroil humanitar yordamni to‘liq va xavfsiz yetkazilishiga mas’uldir”.
HAMAS vakillarining BBC’ga ma’lum qilishicha, AQSh, Misr va Qatar vositachiligida yangi o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha muzokaralar boshlangan. Iyunda bo‘lib o‘tgan oxirgi muzokaralar to‘xtab qolgandi. HAMAS barqaror sulh va Isroil qo‘shinlarining G‘azodan chiqib ketishini asosiy shart qilib qo‘ymoqda. Isroil esa bu talabni rad etgan.
2023-yil oktabr oyida boshlangan falastin-isroil to‘qnashuvi davomida G‘azoda halok bo‘lganlar soni 56 mingdan oshdi. Isroil tomoni esa mingdan ortiq harbiy va fuqarolik yo‘qotishlariga uchragan.
