Rossiya va Ukraina 23-may, juma kuni urush boshlanganidan beri eng yirik harbiy asirlar almashuvini amalga oshirdi. Har ikki tomon 390 nafardan asirni ozod qildi — jami 780 kishi o‘z yurtiga qaytarildi.
Ushbu almashuv o‘zaro qarama-qarshilik, bombardimonlar va diplomatik bosimlar fonida, ehtiyotkorlik bilan o‘tkazildi. Ukraina harbiy asirlari Belarus bilan chegaradagi almashuv nuqtasi orqali olib o‘tildi va Chernihiv viloyatiga yetkazildi. U yerda ularni sog‘liqni saqlash mutaxassislari va psixologlar kutib oldi. Ko‘plab harbiylar yillar davomida qamoqda bo‘lgani sababli, ularning ba’zilari jismoniy va ruhiy jihatdan charchagan holatda qaytgan.
Ukraina Prezidenti Volodimir Zelenskiy ijtimoiy tarmoqdagi murojaatida:
“Har bir vatandoshimizni ortga qaytarish bizning eng ustuvor maqsadimiz bo‘lib qoladi,” — deb yozdi.
“Bugun bu borada muhim qadam qo‘ydik.”
Rossiya Mudofaa vazirligi ham o‘z bayonotida 390 nafar rossiyalik askarning Ukrainadan qaytganini tasdiqladi. Ular maxsus parvoz orqali Moskvaga yetkazildi. Ba’zilar oilalari bilan bog‘landi, qolganlar esa harbiy tibbiy muassasalarga joylashtirildi.
Muzokaralar va vositachilik
Ushbu almashuv Turkiya vositachiligida, Istanbulda o‘tkazilgan yopiq eshiklar ortidagi uchrashuvlardan so‘ng amalga oshirilgan. Turkiya Tashqi ishlar vazirligi almashuvni “insonparvarlikdagi muhim yutuq” deb atadi.
Muzokaralarda tomonlar yana 1 000 nafardan ortiq asirlarni bosqichma-bosqich almashish haqida gaplashgani aytilmoqda, biroq bu rasmiy tarzda tasdiqlanmagan.
Asirlar almashinuvi harbiy harakatlar fonida sodir bo‘ldi. Xuddi shu kuni Rossiya kuchlari Odessa va Xerson viloyatlarida raketa va dron hujumlarini amalga oshirdi. Ukraina esa Kursk viloyatiga artilleriya zarbalari bergani haqida xabarlar tarqaldi.
Boshqa tomondan, tomonlar o‘rtasidagi diplomatik muzokaralar jiddiy natijalarsiz davom etmoqda. Rossiya G‘arb davlatlari Ukrainaga qurol yetkazib berishni to‘xtatishini talab qilmoqda. Ukraina esa to‘liq o‘t ochishni to‘xtatish va bosib olingan hududlardan chiqishni asosiy shart sifatida qo‘ygan.
Tahlilchilarning aytishicha, bu almashuv — urush davomida insonparvarlikning kamyob namunasi bo‘ldi. Asirlar, ayniqsa, uzoq vaqt davomida izsiz yo‘qolgan deb hisoblangan harbiy xizmatchilar va fuqaro ko‘ngillilarni o‘z ichiga olgan.
Ukraina Mudofaa vazirligi vakiliga ko‘ra, ozod qilingan harbiylar orasida 20 nafar ayol va bir necha zobitlar ham bo‘lgan. Ular orasida 2022-yil Mariupol janglarida asirga tushganlar ham bor.
Hozircha tomonlar keyingi almashuv sanasi haqida aniq ma’lumot bermagan. Biroq Turkiya, Qatarning vositachilik roli hamda BMTning insonparvarlik doirasidagi yondashuvi orqali bunday operatsiyalar davom ettirilishi kutilmoqda.
