Isroil olimlari ism faqat shaxsiyat emas, balki insonning tashqi ko‘rinishiga ham ta’sir qilishi mumkinligini aniqladi. Bu haqda “Science Focus” ilmiy jurnalida e’lon qilingan tadqiqotda ma’lum qilindi.
Tadqiqotchilar “yuzni moslashtirish effekti” deb ataluvchi psixologik hodisani o‘rganish orqali, bir xil ismli odamlar vaqt o‘tishi bilan tashqi jihatdan o‘xshashlik hosil qilishini ilmiy tahlil qildi.
Tajribalar va sun’iy intellekt natijalari
Eksperimentlarda ishtirokchilarga turli insonlarning suratlari taqdim etilib, ularning ismlarini taxmin qilish so‘ralgan. Kattalar suratlari ustida bu ancha muvaffaqiyatli kechgan — yosh ulg‘aygan sayin, insonning yuz ifodasi ismi bilan “uyg‘unlashadi”, degan taxmin ilgari surildi.
Sun’iy intellekt orqali tahlil qilingan suratlarda ham bir xil ismli odamlar umumiy yuz chizgilari, soch turmagi yoki mimik jihatlar bilan bir-biriga yaqinlashganligi aniqlandi.
Ijtimoiy stereotiplar va o‘zini oqlash effektlari
Tadqiqotchilarning fikricha, bunga sabab — ijtimoiy stereotiplar va nomga nisbatan ijtimoiy kutishlar. Masalan, “murakkab” ismga ega bola o‘qituvchilar tomonidan ong ostida boshqacha muomala qilinishi mumkin — bu esa bola psixologiyasi va o‘z-o‘zini qabul qilish jarayonini shakllantiradi.
Boshqacha aytganda, inson o‘z ismiga mos obrazni vaqt o‘tishi bilan ongsiz ravishda qabul qiladi.
Germaniyada o‘tkazilgan o‘xshash tadqiqotlarda esa “Aleksandr” yoki “Sofiya” kabi ismlar ishonchli va jozibador obrazlar bilan bog‘langan bo‘lsa, noodatiy ismlar g‘ayrioddiy kasblar bilan ko‘proq uchrash tendensiyasi qayd etilgan.
