Avstraliyadagi Murdoch universiteti olimlari o‘tkazgan yangi tadqiqotga ko‘ra, odam biror narsani to‘satdan tushunib yetganida — ya’ni “aha!” lahzasini boshdan kechirganida — bu holat uning xotirasini kuchaytiradi.

Tadqiqotda 30 dan ortiq ishtirokchi murakkab jumboqlarni hal qildi. Ular muammoni birdan anglagan paytida, ularning miyasi fMRI (funktsional magnit-rezonans tomografiya) qurilmasi yordamida kuzatib borildi.

Olimlar aniqlashicha, “aha!” paytida miyaning ikkita muhim qismi — prefrontal korteks (qaror qabul qilish) va hippocampus (xotira markazi) kuchli ishlay boshlaydi. Shu vaqtda dopamin moddasining ajralishi ham kuzatilgan. Bu moddani miya “mukofot” sifatida chiqaradi va aynan shu paytda anglangan axborotni uzoq muddat saqlashga harakat qiladi.

Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, odamlar to‘satdan tushungan narsalarni oddiy yod olgan ma’lumotlarga qaraganda 30–40% ko‘proq eslab qoladi.
Olimlar bu natijani o‘qituvchilar va trenerlar uchun foydali deb hisoblaydi. Agar o‘quvchi yoki tinglovchi kerakli javobni o‘zi topgan bo‘lsa — bu bilim ongida chuqurroq saqlanadi.
Ya’ni, “aha!” degan on — shunchaki qiziqarli emas, balki miyadagi eng kuchli eslab qolish nuqtasidir.